Friday 3 May 2013

Gŵyl Genedlaithol o Drydydd o Fai

O Wlad Pwyl

     Heddiw yw'r trydydd o fis Mai. Ydyn ni'n dathlu Gŵyl Genedlaithol o Drydydd o Fai, achos o fabwysiadu ein cyfansoddiad cyntaf ar y trydydd o Fai 1791. Yr ail gyfansoddiad o'r fath yn y byd oedd e, ar ôl i hwn o'r Unol Daleithiau'r America. Roedd e'n cael ei greu gan Stanisław August Poniatowski, y brenin cyfoes, a phedwar pendefig: Stanisław Małachowski, Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj a Stanisław Staszic, gyda chyfranogiad o Scipione Piattoli. Roedd mabwysiadu yn ddyrys iawn achos roedd y grŵp mawr o elynion sydd yn ffurfio wedyn cydffederasiwn y Targowica ym mis Mai 1792. Ar ben hynny, gofynnon nhw Rwsia am yr ymyriad. Torrodd y fyddin Rwsiaidd ar y Weriniaeth o Ddwy Genedl a gorfododd y brennin i roi'r gorau. Roedd y Cyfansoddiad o Drydydd o Fai yn cael ei ddiddymu ym mis Medi 1792 ond parheuodd e fel yr enghraifft o gyfraith genedlaethol. Sefydlodd yr Ŵyl yn 1919 ond roedd hi'n cael ei chanslo yn 1946 gan y llywodraeth comiwnyddol. Ar y diwedd, ail-gyfansoddwyd hi yn 1990.

Llun gan Jan Matejko „Konstytucja 3 Maja 1791 roku”
    
    Dziś jest trzeci maja. Obchodzimy Narodowe Święto Trzeciego Maja z okazji uchwalenia naszej pierwszej konstytucji 3 maja 1791 roku. Była to druga konstytucja tego typu na świecie, po tej ze Stanów Zjednoczonych Ameryki. Została ona utworzona przez Stanisława Augusta Poniatowskiego, ówczesnego króla, oraz czterech szlachciców: Stanisława Małachowskiego, Ignacego Potockiego, Hugona Kołłątaja i Stanisława Staszica, przy współudziale Scipione Piattolego. Uchwalenie było bardzo trudne z powodu istnienia dużej grupy przeciwników, którzy następnie utworzyli Konfederację Targowicką w maju 1792 roku. Na dodatek poprosili oni Rosję o interwencję. Armia rosyjska uderzyła na Rzeczpospolitą Obojga Narodów i zmusiła króla do poddania się. Konstytucja Trzeciego Maja została anulowana w sierpniu 1792 roku jednak przetrwała jako przykład prawa narodowego. Święto ustanowiono w 1919 roku, jednak zostało ono zlikwidowane w 1946 przez rząd komunistyczny. Na koniec zostało restytuowane w 1990 roku.

No comments:

Post a Comment